Αντικείμενο

Το βιβλίο αναφέρεται στον Πόντο, όπως τον είδαν και τον περιέγραψαν δυτικοί περιηγητές τού 19ου αιώνα. Ο λόγος για τον οποίο εξετάστηκαν αρχικά οι πληροφορίες αυτών των περιηγητών, ήταν για να προσδιοριστεί η διαδρομή τής Καθόδου των Μυρίων επί τού χάρτη, όπως την αφηγείται ο Ξενοφών στην Κύρου Ανάβαση. Τα προβλήματα που συνδέονται με αυτόν τον προσδιορισμό αντιμετωπίζονται σε βιβλίο που γράφτηκε παράλληλα με το παρόν (Ιορδάνης Παραδεισόπουλος, Ο Γρίφος τού Ξενοφώντος, 2023).¹

Εδώ παρουσιάζονται κεφάλαια από εννέα βιβλία, κεφάλαια που αναφέρονται στον Πόντο τού 19ου αιώνα. Τα βιβλία αυτά, γραμμένα στα αγγλικά, είναι κατά χρονολογική σειρά τα εξής:

1. Ταξίδι μέσα από τη Μικρά Ασία, την Αρμενία και το Κουρδιστάν (Λονδίνο 1818) τού Τζον Μακντόναλντ Κίνεϊρ.
2. Ταξίδια στη Γεωργία, την Περσία, την Αρμενία, την αρχαία Βαβυλωνία (Λονδίνο 1821-1822) τού Ρόμπερτ Κερ Πόρτερ.
3. Ιεραποστολικές έρευνες στην Αρμενία (Λονδίνο 1834) των Ιλάι Σμιθ και Χ. Γκ. Ο. Ντουάιτ.
4. Έρευνες στη Μικρά Ασία, τον Πόντο και την Αρμενία (Λονδίνο 1842) τού Ουίλιαμ Χάμιλτον.
5. Αφήγηση μιας περιήγησης μέσω Αρμενίας, Κουρδιστάν, Περσίας και Μεσοποταμίας (Λονδίνο και Νέα Υόρκη 1850) τού Οράτιου Σάουθγκεϊτ.
6. Ανακαλύψεις στα ερείπια τής Νινευή και τής Βαβυλώνας (Λονδίνο 1853) τού Όστιν Χένρι Λέιαρντ.
7. Αρμενία: Ένα έτος στο Ερζερούμ και στα σύνορα Ρωσίας, Τουρκίας και Περσίας (Λονδίνο 1853) τού Ρόμπερτ Κέρζον.
8. Τουρκική Αρμενία και Ανατολική Μικρά Ασία (Λονδίνο 1881) τού Χένρι Τόζερ.
9. Αρμενία: ταξίδια και μελέτες (Λονδίνο, Νέα Υόρκη και Βομβάη 1901) τού Χένρι Λιντς.

Παρέχονται επίσης τα παρακάτω δύο άρθρα, δημοσιευμένα στο Περιοδικό τής Βασιλικής Γεωγραφικής Εταιρείας τού Λονδίνου:

10. «Ταξίδι μέσω μέρους τής Αρμενίας και τής Μικράς Ασίας κατά το έτος 1835» τού Τζέιμς Μπραντ και
11. «Προσδιορισμός του όρους Θήχης τού Ξενοφώντος» (1870) τού Μ. Π. Μπριό.

Τέλος παρέχονται σε πρωτότυπο και δική μας απόδοση στη νεοελληνική αποσπάσματα από έργα ιστορικών, τα οποία αναφέρονται στην άλωση της Τραπεζούντας από τούς Γότθους το 258 μ.Χ. (Ζώσιμος) και στην κατάκτηση τής Τραπεζούντας από τούς Οθωμανούς το 1461 κατά Σφραντζή, Κριτόβουλο, Χαλκοκονδύλη, Δούκα, Ψευδο-Σφραντζή, Αμιρούτζη και Έκθεσι Χρονική.